ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΑ ΚΥΠΕΛΛΑ ΕΥΡΩΠΗΣ: ΑΠΟ ΤΗ ΡΙΓΑ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΜΠΟΥΡΓΚΟΣ (PART II)

Συνεχίζεται το εξαιρετικό αφιέρωμα του Χρήστου Λευκιμιώτη στα Ευρωπαϊκά Κύπελλα, με το 2ο μέρος, την ωδή στο Ιταλικό μπάσκετ, καθώς και μια αναδρομή στις επιδόσεις κάθε χώρας! Απολαύστε...

ΟΙ ΠΕΡΙΕΡΓΟΙ ΝΟΜΟΙ

Γεωπολιτικά να θυμίσουμε ότι τόσο η Γιουγκοσλαβία όσο και η ΕΣΣΔ υπήρχαν ως μια χωρά με τεράστιες ομάδες και παίχτες. Ομάδες όπως Zadar, Cibona, Olimpija Ljubljana, ASK Riga, Spartak Leningrad κλπ. μπορεί να μην έχουν την αίγλη του παρελθόντος ή ακόμα και να έχουν διαλυθεί, αλλά ήταν φόβος και τρόμος στην Ευρώπη, γεμάτες με ταλαντούχους Γιουγκοσλάβους και Σοβιετικούς παίχτες. Οι Αμερικανοί παίχτες μπήκαν σχεδόν αμέσως σε Ιταλικές, Ισπανικές και Ισραηλίτικες ομάδες. Οι ομάδες από Γιουγκοσλαβία και Σοβιετική Ένωση όχι μόνο δεν είχαν ξένους παίχτες αλλά απαγόρευαν στους παίχτες τους να μεταγραφούν σε ομάδες του εξωτερικού. Στη Σοβιετική Ένωση δε, που όλοι οι αθλητές ήταν υπάλληλοι του Στρατού, ούτε κουβέντα για μεταγραφή. 

Στη Γιουγκοσλαβία υπήρχε και ο νομός των 28 ετών, με τον οποίο ένας παίχτης μπορούσε να πάρει μεταγραφή σε ομάδα του εξωτερικού μόλις συμπλήρωνε τα 28 του έτη. Κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 1980 υπήρξε η άρση αυτού του νόμου και οι παίχτες ήταν ελεύθεροι να μεταγραφούν στον εξωτερικό. Αμέσως, τα μεγάλα ονόματα της Γιουγκοσλαβίας βρέθηκαν, έναντι αδράς αμοιβής, στη γειτονική Ιταλία, ενισχύοντας ακόμα περισσότερο τις ήδη ενισχυμένες Ιταλικές ομάδες με τεράστιους Αμερικάνους παίχτες. Παίχτες μεγαλύτεροι των 28 ετών, όπως π.χ. οι Drazen “Praja” Dalipagic, Dragan Kicanovic, αλλά και νεότεροι – μετά την άρση της απαγόρευσης – όπως οι Predrag Danilovic, Sasha Djordjevic κλπ. κατέφθαναν στην Ιταλία όπου το χρήμα και η φήμη έρρεαν άφθονα. O Praja από πολλούς θεωρείται ο πρώτος Ευρωπαίος που έπαιξε το pick and roll, στην Ιταλία βέβαια πολλοί θυμούνται τους 70 πόντους του στο παιχνίδι με την Virtus Bologna, στη 2η θητεία του στην Venezia και σε ηλικία 36 ετών.

Οι θρυλικοί Dragan Kicanovic (αριστερά) και Drazen Dalipagic (δεξιά) με την φανέλα της Partizan. Αμφότεροι στις αρχές της δεκαετίας του 1980  βρέθηκαν στην Ιταλία, o μεν Kicanovic στο Pesaro o δε Dalipagic στη Venezia.

Ο Drazen Dalipagic  με την φανέλα της Venezia, που στις 25 Ιανουαρίου 1987 και σε ηλικία 36 ετών πέτυχε 70 πόντους εναντίoν της Virtus Bologna.

Αργότερα, τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1990, οι μετάγραφες των Toni Kukoc σε Treviso και του Dino Radja στην Roma – η οποία προσφάτως έπαψε τη λειτουργία της – έγιναν έναντι πολλών εκατομμυρίων δολαρίων.

 

Για την ιστορία, ο 1ος ξένος σε Γιουγκοσλαβική ομάδα ήταν ο Avi Lester στη Jugoplastika (που είχε μετονομαστεί σε POP’84) της περιόδου 1990-91. Ο Avi “έτρωγε” πολύ πάγκο, ίσως και αναμενόμενο, σε μια ομάδα όπως η τρομερή POP’84, έχοντας όμως πολύ καλή εμφάνιση στο Final 4 του Παρισίου, οπού και η Jugoplastika ολοκλήρωσε το 3peat, το οποίο ήταν και το πρώτο για οποιαδήποτε ομάδα μετά από εκείνο της ASK Riga 31 χρόνια πριν.

Το 2000-2001 όλα αυτά αλλάξαν, οι ομάδες πίστευαν ότι η FIBA δεν πήγαινε το άθλημα μπροστά και συνασπίστηκαν, φτιάχνοντας την Euroleague ή Suproleague κλπ. και εμφανίστηκαν όλες αυτές οι διοργανώσεις, που μπορεί να άλλαζαν όνομα ή ακόμα και format μετά από μόλις ένα ή δυο χρόνια. Από το 2017 και μετά δείχνει ότι έχουμε δυο τάσεις: την Euroleague και την FIBA με δυο διοργανώσεις εκάστη. Ας ελπίσουμε σύντομα να λογικευτούν και να έρθουν εις σάρκαν μίαν και να τελειώσει, προς όφελος του μπάσκετ, αυτός ο τραγέλαφος.

Για την ιστορία, ο πρώτος αγώνας της Euroleague ήταν ο αγώνας Real Madrid – Olympiacos στις 16/10/2000,  με  νικήτρια τη Real Madrid (75-73). O Dino Radja (Olympiacos) πέτυχε το πρώτο καλάθι και ο Νίκος Οικονόμου (Olympiacos) πέτυχε το πρώτο τρίποντο της νέας διοργάνωσης.  

Αφορμή για αυτή την ανάλυση ήταν το ερώτημα “Κατέκτησε μια χωρά όλους τους Ευρωπαϊκούς τίτλους σε μια χρόνια”; Η απάντηση είναι όχι! 

Να πω την αλήθεια, περίμενα να το έχουν κάνει οι Ιταλοί, που κυριαρχούσαν στην Ευρώπη τις δεκαετίες του 70-80 και 90. Οι Ιταλοί το έχουν καταφέρει στο ποδόσφαιρο όμως, το 1990 με τις Milan (κύπελλο Πρωταθλητριών), Sampdoria (κύπελλο Κυπελλούχων) και Juventus (κύπελλο UEFA). Το 2018 η Real Madrid κατέκτησε και στο ποδόσφαιρο και στο μπάσκετ το Champions League και την Euroleague αντίστοιχα.

ΙΤΑΛΟΙ, ΟΙ ΒΑΣΙΛΙΑΔΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Από το 1958 μέχρι το 2020, 111 ομάδες από 23 χώρες έχουν βρεθεί σε 174 τελικούς Ευρωπαϊκών διοργανώσεων. Οι 174 αυτοί τίτλοι έχουν απονεμηθεί σε 70 ομάδες από 19 χώρες. Οι τίτλοι των Γιουγκοσλαβία και ΕΣΣΔ έχουν κατανεμηθεί στις χώρες που προέκυψαν μετά τη διάλυση τους.

 

Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει τους 174 τίτλους ανά χωρά από το 1958 μέχρι και το 2020. Το 2020 ολοκληρώθηκε μόνο το Basketball Champions League της FIBA. Οι δυο διοργανώσεις της Euroleague (Euroleague και Eurocup), όπως και το FIBA Europe Cup της FIBA αναβλήθηκαν λόγω COVID-19 και μόνο το FIBA BCL διεξήχθη σε μια “προστατευόμενη φούσκα” στο ΟΑΚΑ. Με γκρι χρώμα είναι οι διοργανώσεις που πια δεν υπάρχουν. 

Η μπασκετική Ευρώπη ακόμα μιλάει Ιταλικά και πέρα από τις γνωστές Cantu, Varese και Milano υπάρχουν αρκετές λιγότερο διάσημες, αλλά σίγουρα επιτυχημένες, ομάδες.

 

Οι Ιταλοί τα τελευταία χρόνια σίγουρα δεν είναι η κραταιά δύναμη του παρελθόντος αλλά ακόμα (εν έτει 2020) είναι πρώτοι στην λίστα με τις κατακτήσεις Ευρωπαϊκών τίτλων, ήτοι 43 από 14 διαφορετικές ομάδες. Αυτό γίνεται ακόμα πιο εντυπωσιακό, αν αναλογιστεί κανείς ότι η Ιταλία είναι σχεδόν απούσα από τα Ευρωπαϊκά δρώμενα εδώ και σχεδόν 20 χρόνια. Το 2018 με Venezia και το 2019 με τις Virtus Bologna και Sasari πάντως, κατέκτησαν τρεις τίτλους δείχνοντας ότι το Ιταλικό μπάσκετ προσπαθεί να επιστρέψει, αλλά κυρίως στις διοργανώσεις της FIBA. 

Στη δεύτερη θέση είναι η Ισπανία με 37 τίτλους, από 9 διαφορετικές ομάδες, ακολουθεί στην τρίτη θέση η Ρωσία με 20 κατακτήσεις από 10 διαφορετικές ομάδες. Η Ελλάδα είναι 4η με 18 τίτλους από 6 ομάδες. Η Κροατία είναι 5η με 10 τίτλους από 2 ομάδες (5 Cibona και 5 Jugoplastika).

Η “πρώην ενωμένη Γιουγκοσλαβία” έχει 18 τίτλους από 7 ομάδες, όσους περίπου και η Ελλάδα. Από τη διάσπαση της Γιουγκοσλαβίας (1991) και μετά μόλις 3 τίτλοι έχουν κατακτηθεί από πρώην Γιουγκοσλάβικες ομάδες. Partizan (1992), Olympia Ljubljana (1994) και Krka (2011) είναι οι μοναδικές ομάδες με Ευρωπαϊκό τίτλο από το 1991 και μετά.

Τη δυναμική ενός πρωταθλήματος δεν την κρίνεις μόνο από την “δύναμη” του πρωταθλητή, αλλά συγκρίνοντας τη δυναμική των ομάδων αμέσως μετά τον πρωταθλητή, με τις αντίστοιχες ομάδες άλλων πρωταθλημάτων. Αυτή τη δυναμική την είχαν και με το παραπάνω οι Ιταλοί και αποτυπωνόταν στο κύπελλο Korac οπού η Ιταλία κέρδιζε σχεδόν 1 στα 3 κύπελλα!

 

Οι 174 Ευρωπαϊκοί τελικοί από 111  διαφορετικές ομάδες που έχουν εκπροσωπήσει την κάθε χώρα: 

Ελλάδα και Γαλλία έχουν παρουσία σε τελικούς οκτώ (8) διαφορετικών Ευρωπαϊκών διοργανώσεων¨, ενώ Ιταλία, Ισπανία, Ρωσία και Τουρκία έχουν παρουσία σε τελικούς έξι (6) διαφορετικών Ευρωπαϊκών διοργανώσεων.

Οι Ιταλοί όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό έχουν τη μερίδα του λέοντος και στους τελικούς, αφού έχουν 80 τελικούς με 19 διαφορετικές ομάδες. Οι Ισπανοί είναι δεύτεροι με 74 τελικούς με 15 διαφορετικές ομάδες. Τρίτη είναι η Ρωσία με 36 τελικούς από 11 ομάδες και στην 4η θέση είναι η Ελλάδα με 31 τελικούς από 7 ομάδες.

Πίνακας με τα ποσοστά επιτυχίας των χωρών σε Ευρωπαϊκούς τελικούς (το 0% σημαίνει μόνο ήττες στην διοργάνωση ενώ η “–“ σημαίνει ουδεμία συμμετοχή στην διοργάνωση):

Η Ιταλία με παρουσία σε 80 τελικούς – σχεδόν ένας στους δυο από τους 174 τελικούς είχε την παρουσία Ιταλικής ομάδας – έχει 43 κατακτήσεις ή ποσοστό 54%, ενώ η Ισπανία έχει ακριβώς 50% επιτυχία  με 74 τελικούς. Η Ελλάδα έχει το ικανοποιητικό 58%, με 18 κατακτήσεις σε σύνολο 31 τελικών.

Η πρώτη εμφάνιση της Ιταλίας σε Ευρωπαϊκό τελικό, ήταν με τη Milano το 1966 για το κύπελλο Πρωταθλητριών, με αντίπαλο τη Slavia Prague, το οποίο κατέκτησε η ομάδα από το Milano. Tα έτη 1976, 1977, 1979, 1981 και το 1998 υπήρχε μια τουλάχιστον Ιταλική ομάδα στους τελικούς και των τριών κυπέλλων Ευρώπης, επιβεβαιώνοντας την Ιταλική κυριαρχία.

 

Μπορεί οι Ιταλοί στο μπάσκετ να μην κατάφεραν να κατακτήσουν και τα τρία Ευρωπαϊκά κύπελλα μέσα σε μια χρονιά, όπως έκαναν στο ποδόσφαιρο το 1990, κατάφεραν όμως επτά (7) φορές μέσα σε διάστημα 30 ετών να κατακτήσουν τα δυο από τα τρία Ευρωπαϊκά κύπελλα της κάθε χρονιάς. Αναλυτικά το 1972 (Πρωταθλητριών με Varese & Korac με Milano),  το 1973 (Πρωταθλητριών με Varese & Korac με Cantu), το 1975 (Πρωταθλητριών με Varese & Korac με Cantu), το 1976 (Πρωταθλητριών με Varese & Κυπελλούχων με Milano), το 1980 (Korac με Rieti & Κυπελλούχων με Varese), το 1983 (Πρωταθλητριών με Cantu & Κυπελλούχων με Pesaro) και τέλος το 1998 (Πρωταθλητριών με Virtus Bologna & Korac με Verona).

 

Η Ελλάδα το έχει καταφέρει δυο (2) φορές πρώτα το 1997 (Πρωταθλητριών με Olympiacos & Korac με ARIS) και δεύτερη φορά μόλις τρία χρόνια μετά το 2000 με (Πρωταθλητριών Panathinaikos & Κυπελλούχων με AEK).

Δυο επίσης φόρες το έχει καταφέρει η ενωμένη Γιουγκοσλαβία, πρώτη φορά το 1979 (Πρωταθλητριών με Bosna Sarajevo & Korac με Partizan) και δεύτερη φορά δέκα χρόνια μετά το 1989 (Πρωταθλητριών με Jugoplastika & Korac με Partizan). Η νίκη της Bosna Sarajevo των Mirza Delibasic και Zarko Varajic (οι 45 πόντοι του είναι ρεκόρ για τελικό κυπέλλου Πρωταθλητριών) το 1979 στον τελικό επί της Emerson Varese, ήταν η πρώτη για οποιαδήποτε ομάδα από την πρώην Γιουγκοσλαβία σε τελικό κυπέλλου Πρωταθλητριών.

Ούτε οι Ισπανοί, ούτε και οι Γάλλοι έχουν καταφέρει την κατάκτηση δυο ή περισσοτέρων Ευρωπαϊκών τίτλων μέσα στην ίδια χρονιά.

H Ιταλία έχει το ρεκόρ συνεχόμενων κατακτήσεων μιας Ευρωπαϊκής διοργάνωσης, συγκεκριμένα του κυπέλλου Κυπελλούχων από το 1976 μέχρι και το 1981. Πρέπει όμως να αναφερθεί ότι η πάλαι ποτέ Σοβιετική Ένωση είχε κατακτήσει τα έξι πρώτα κύπελλα Πρωταθλητριών από το 1958 μέχρι και το 1963, ήτοι τρία συνεχόμενα η ASK Riga (Λετονία), δυο η CSKA (Ρωσία) και ένα η Dinamo Tbilisi (Γεωργία).

 

Το κείμενο αυτό δεν μπορεί να κρυφτεί, είναι μια ωδή προς το Ιταλικό μπάσκετ και τη μεγάλη παρακαταθήκη που έχει αφήσει σε όλη την μπασκετική Ευρώπη. Μην ξεχνάμε ότι εκείνα τα χρόνια το Ιταλικό πρωτάθλημα ήταν το κορυφαίο της Ευρώπης και η οποιαδήποτε νίκη επί Ιταλικών ομάδων αποτελούσε “γεγονός”. 

Το 1986 δε, η Olimpia Milano μετά τις προσθήκες των Bob McAdoo και Ricky Brown ονομάστηκε και ίσως όχι άδικα η “25η ομάδα του ΝΒΑ”. Ο αγαπητός Μanolo77 έχει γράψει ένα πολύ ωραίο κείμενο για τους τρεις αμφικτύονες του Ιταλικού μπάσκετ Milano – Cantu – Varese και τις μάχες που έχουν δώσει, το  οποίο μπορείτε να βρείτε εδώ https://nothingbutred.blogspot.com/2020/01/rivals-are-forever-derbies-della.html#more .